Niet gelukt...

Ik zou met iets komen deze maand, maar dit is niet gelukt. Ben wel met een stukje begonnen "Lead Time Inflatie" maar ik vind het nog niet goed genoeg en te vlak om het hier neer te zetten. Ook heb ik een heleboel kennis niet meer paraat, weet het zo ongeveer maar niet precies. Heb wel alles georganiseerd in archieven en weet wat waar staat maar het kost enige tijd voor ik dit weer geabsorbeerd heb. .... Hier wel al een link die het begrip Lead Time uitlegt en waar ik op door wil borduren...dus toch alvast leesvoer... http://en.wikipedia.org/wiki/Lead_time_bias

Herstart

Vanaf februari herstart ik PSA Prostaatkankertjes weer.

Zelf ziek...


Maakte deze maand kort achter elkaar 2 hartinfarcten door waarvoor ik gedotterd werd. Ben inmiddels weer thuis. Zal deze en komende maand zeer rustig aan moeten doen en daarom verschijnt er in mei en juni geen blog.

Tot eind juni kunnen ook geen nieuwe patientencontacten gelegd worden. Activiteiten voor of beantwoorden van vragen van bestaande contacten (dwz van een ieder die in het verleden een factuur van mij ontvangen heeft) gaan wel gewoon door, mogelijk iets trager dan van mij gewend.

Oud Nieuws


M'n oog viel deze maand op een artikel in de Daily Telegraph: "Men with prostate cancer 'falsely' told it is not aggressive" Het eerste dat bij me opkwam was "en als het agressief is, ook". Vandaar deze keer even een tussendoortje over PSA Prostaatkankertjes. De volgende keer gaan we weer verder met echte prostaatkanker.

In het artikel wordt net gedaan alsof dit nieuw is. Hier op PSA Prostaatkankertjes weten we dit allang, zie link in rechter kolom onder biopsie. Door de gigantische undergrading en overgrading is de klassieke random  biopsie als diagnostische onderzoek zwaar onder de maat.

Wie van een uroloog op grond van een verhoogd PSA het advies krijgt door hem een biopsie te laten doen, doet er verstandig aan dit af te wijzen. Zelf laat ik geen PSA meten, laat staan een biopsie doen. De argumenten hiervoor kunt u vinden in talrijke stukjes van deze blog uit de periode 2008-2012. Maar voor wie eenmaal een verhoogd PSA heeft ligt dit minder eenvoudig. Toch kunnen ook zij overwegen van een biopsie af te zien of op z'n minst een tijd vooruit te schuiven door het bepalen van PSA-verdubbelingstijden (zie Out of the Box, in rechter kolom). Mocht het PSA zeer snel stijgen dan kan een biopsie overwogen worden. Maar dan niet een biopsie zoals gebruikelijk maar opgeleide van een MRI en niet een gewone MRI maar een Multimodale MRI. Dit kan alleen in het Radboud Nijmegen en het Haga in Den Haag. Zie de stukjes die ik in April en Mei 2012 hierover schreef.

Dan nog wat betreft lokale behandeling van agressieve tumoren. De resultaten hiervan zijn teleurstellend. Zie deze studie met operatieresultaten bij patienten met een Gleason score hoger dan 8 bij biopsie. Binnen 5 jaar heeft meer dan de 60% weer PSA stijgingen. Wie de volledige tekst leest kan zien dat in 34% van de gevallen sprake was van overgrading. Deze werden wel in de resultaten meegenomen en oefenden daarop uiteraard een gunstige invloed uit. Het 5 jaars resultaat is daarom slechter dan de 60% genoemd in de samenvatting.

Het alternatief voor lokale behandeling is IHT (Intermitterende Hormonale Therapie). Deze vorm van behandeling beoogt geen genezing maar controle van de ziekte op lange termijn. Hier een Franse studie waarin de mediane overleving 12 jaar is. Dit is weliswaar een andere populatie dan hier boven beschreven maar het geeft zeker aan dat met IHT uitstekende resultaten behaald kunnen worden.

Ontremming van het Immuunsysteem?


Het is bekend dat mensen met aangeboren afwijkingen in het immuunsysteem (congenital immunodeficiency) vaker kanker krijgen dan gemiddeld. Men veronderstelt dat een normaal immuunsysteem constant afwijkende cellen opruimt en noemt dit immunosurveillance. Een van de redenen dat dit mechanisme faalt kan zijn dat tumoren stoffen aanmaken waardoor het immuunsysteen niet meer goed kan reageren.

Op bepaalde cellen (T cellen) van het immuunsysteem zit het zg CTLA-4 eiwit.(Cytotoxisch T-lymfocyt antigeen-4). Dit eiwit oefent een remmende werking uit op de activiteit van het immuunsysteem. Kankercellen zouden de activiteit van dit CTLA-4 kunnen verhogen via nog onbekende stoffen die ze afscheiden.

Ipilimubap, merknaam Yervoy, is een monoclonaal antilichaan dat de activiteit van CTLA-4 blokkeert, waardoor het immuunsysteem als het ware ontremd wordt.

Het is in Nederland geregistreerd voor uitbehandeld gemetastaseerd melanoom, waarbij het een levensverlenging van ca 3,5 maanden bewerkstelligt.

Onlangs is een groot vergelijkend onderzoek gedaan naar het effect van Yervoy bij refractair gemetastaseerde prostaatkanker die niet langer op docetaxel reageerde. Ten opzichte van placebo was de levensduur 1,2 maanden langer, dit wordt als niet significant beschouwd en kan op toeval berusten.

“Although the study did not meet its primary endpoint, clinical activity was observed in this Phase 3 trial with a suggestion of greater activity in those with less advanced castration-resistant prostate cancer,” said W.R. Gerritsen, MD, Radboud University Nijmegen Medical Centre, Nijmegen, Netherlands. Inmiddels loopt er een nieuwe trial met asymptomatische of licht symptomatische patienten in het beginstadium van refractaire prostaatkanker en die nog geen docetaxel gekregen hadden. Dit lijkt me inderdaad kansrijker omdat na docetaxel het immuunsysteem een behoorlijke klap heeft gekregen.

Toch lijkt het me geen goed idee voor deze groep patienten. De ontremming van het immuunsysteem geeft hoge percentages ernstige bijwerkingen (zie links) De in de afgelopen periode hier beschreven behandelingen voor CRPC patienten lijken me meer aangewezen. Wel zou Yervoy wel eens het begin van een veelbelovende aanpak kunnen zijn, maar dan met meer selectieve middelen uit deze klasse. Wie nu nog in de fase van hormonale behadeling zit doet er goed aan de ontwikkelingen te volgen, want over een paar jaar kan er een beter vergelijkbaar middel zijn.

Hormonale therapie, chemotherapie en immunotherapie


Naast hormonale therapie en chemotherapie is immunotherapie de derde therapeutische groep middelen die ingezet kunnen worden bij prostaatkanker. Hier een goed overzicht van de 5 verschillende vormen van immunotherapie.

In het algemeen geldt dat de patient nog in goede conditie moet zijn om deze therapie te laten aanslaan, lees nog een goed functionerend immuunsysteem moet hebben. In praktijk is dit een asymptomatische patient, met een normaal bloedbeeld (normale aantallen leucoyten en normaal hemoglobinegehalte). Hoewel immunotherapie nog maar mondjesmaat wordt toegepast, is dit het meest gedaan bij vroege CRPC-patienten (CRPC zie eerdere berichten).

Het meest bekende middel is Provenge (sipuleucel-T). Dit werkt ongeveer zo: bij de patient wordt bloed afgenomen waaruit vervolgens bepaalde witte bloedcellen (dendritische cellen, ook wel antigeen presenterende cellen geneomd) worden geisoleerd. Deze cellen worden opgestuurd naar de producent van Provenge. Deze koppelt het antigeen PAP (Prostate Acid Phosphatase) aan de dendritische cellen. PAP wordt aangetroffen in bijna alle prostaatumoren, maar roept daar geen immuunrespons op. Naast aan PAP worden de cellen gekoppeld aan een groeifactor (GM-CSF) waardoor deze zich kunnen vermeningvuldigen. Vervolgens worden de aldus behandelde cellen teruggestuurd en bij de patient ingespoten. Hierdoor wordt een immuunrespons opgewekt die PAP bevattende kankercellen wel aanvalt en als het goed is vernietigt. Provenge wordt toegediend in 3 infusen over een periode van 4 weken.

In een vergelijkend onderzoek bedroeg de gemiddelde overleving van patienten die Provenge kregen 25,8 maanden tegenover 21,7 in de placebogroep. Ongeveer de helft van de patienten in beide groepen kreeg daarna chemo met docetaxel. Als dit percentage hoger was geweest lijkt het me waarschijnlijk dat de overleving langer was geweest.

Immunotherapie kan gecombineerd worden met hormonale therapie, ook met abirateron of enzalutamide. Hierover zijn echter geen cijfers. Het lijkt me dat het niet samen gegeven kan worden met chemotherapie vanwege de negatieve invloed van de laatste op het immuunsysteem.

Provenge is geregistreerd in de US en tevens goedgekeurd voor EU landen. Het zou dus in principe ook in Nederland voorgeschreven kunnen worden. Een behandeling met Provenge is erg kostbaar. De kans is niet groot dat een behandelaar dit op dit moment voorstelt aan CRPC patienten. De patient moet er zelf over beginnen.

Tussen primaire therapie en docetaxel


Deze keer een kort overzicht over de mogelijkheden als de gangbare hormonale behandeling niet meer werkt en het nog te vroeg is voor docetaxel. Dit "te vroeg" is natuurlijk enigszins subjectief maar ik zou zeggen als er nog geen symptomen zijn en/of als het PSA maar langzaam stijgt. Maar ook als er wel symptomen en snelle PSA-stijgingen zijn valt er veel te zeggen om eerst iets te proberen dat minder bijwerkingen geeft en minder ingrijpend is dan docetaxel.

In Hormonale Therapie bij Prostaatkanker staan de diverse hormonale behandelingen beschreven. Krijgt men alleen een LHRH antagonist zoals Lucrin dan is de eerste stap het bijgeven van een anti-androgeen zoals Casodex. Is direct gestart met combinatietherapie bijvoorbeeld Lucrin plus Casodex dan heeft het stoppen met Casodex vaak een positief resultaat (zie hormonale therapie over Anti Androgen Withdrawal Syndrome). Mochten deze wijzigingen niet werken dan is soms een ander anti-androgeen wel werkzaam bijvoorbeeld Anandron. Het uitproberen van deze wisselingen met "normale" middelen is zeker de moeite waard en kan een langdurige respons geven.

Als deze maatregelen niet of niet meer werken en er geen symptomen zijn of snelle PSA stijgingen wordt soms nog een effect gezien van oestrogeenpleisters.

Hierna komt men terecht bij de zogenaamde secundaire hormonale therapie waarbij nu Zytiga (abiraterone) de meest voor de hand liggende keuze is. Xtandi (enzalutamide) zou zeker ook een goede optie zijn, echter dit middel mag officieel in Nederland nog niet voorgeschreven worden aan patienten in de fase voor docetaxel. Het kan echter geen kwaad hier toch naar te vragen in het geval dat Zytiga niet werkt of uitgewerkt is, mogelijk komt men toch in aanmerking bijvoorbeeld in het kader van een wetenschappelijk onderzoek.

Na of naast bovengenoemde middelen (bij geen of geringe respons) is er nog de mogelijkeid met orale chemotherapie een effect te bereiken. Over Endoxan (cylophosphamide) is hier eerder gesproken. Een vroeger veel voorgeschreven maar nu in onbruik geraakt of vergeten middel is Estracyt (estramustine). Dit is een molecuul dat in het lichaam uiteenvalt in een oestrogeen en een mosterdgas-achtige stof, dwz een stof met zowel hormonale als chemowerking. Een voordeel hiervan is dat het geslikt kan worden maar het heeft over het algemeen meer bijwerkingen dan de andere hierboven genoemde middelen.

In de komende stukjes kom ik te spreken over immunotherapie