Laat je niet 2 x pakken....

Voor we verder gaan met echte prostaatkanker is het goed eerst nog stil te staan bij behandelde prostaatkankertjes die terug komen na operatie of bestraling. Nou ja terugkomen, bij wie het PSA terugkomt.

Circa 30-40% van de mannen krijgt na en lokale behandeling weer te maken met PSA-stijgingen. Het operatieresultaat heeft hierop niet of nauwelijks invloed. Ook in het meest gunstige gevallen als alles eruit is, er geen kapselpenetratie is en de snijvlakken schoon zijn er aanzienlijke percentages PSA recidieven. Hier.

Het natuurlijk verloop van prostaatkanker na lokale therapie is bekend uit 2 rapportages over 450 patieten van de Hopkinsgroep, het meest toonaangevende prostaatkanker instituut in de US. Hier en hier. De resultaten werden bevestigd in deze studie. Men liet het PSA stijgen zonder iets te ondernemen. Pas als zich metastasen ontwikkelden werd een behadeling ingesteld. Gemiddeld duurde het 3 jaar voor het PSA meetbaar wordt. Circa eenderde van deze groep ontwikkelde metastases. De mediane tijd van meetbaar PSA tot metastase is circa 10 jaar. De mediane tijd van metastase naar dood door prostaatkanker bedroeg 5 jaar. Mediane tijd betekent dat voor de helft van de patienten de tijd tot metastase korter is en voor de helft langer dan  10 jaar.

Of zich metastases ontwikkelen en zo ja hoeveel tijd dit neemt is in beide gevallen afhankelijk van de PSA verdubbelingstijd (PSADT) en Gleasonscore van het operatiepreparaat, waarvan de PSADT de hoogste voorspellende waarde heeft. Bij een PSADT van meer dan 15 maanden ligt de tijd van meetbaar PSA tot metastase boven de 15 jaar, bij een PSADT van 3 maanden of minder op dan een jaar.

Bij een meetbaar PSA na lokale behandeling begint hetzelfde liedje vaak opnieuw. Weer een nieuwe DBC. Weer hetzelfde ernstige gezicht, weer hetzelfde bakerpraatje van hoe sneller we erbij zijn hoe beter en daarop weer de aflaat "u mag zelf kiezen". Bij een PSA-stijging na radicale prostatectomie volgt vaak een verwijzing naar de radioloog die een nieuwe DBC zal aanmaken en in en groot aantal gevallen radiotherapie zal adviseren. Wie nog niet incontitent en impotent was kan dat nu alsnog worden. Of als de uroloog z'n lucratieve DBC wil behouden het dringende advies voor vroege hormonale behandeling. Zowel de uroloog als de radioloog kunnen prachtige 10-jaars cijfers laten zien, maar dat is geen kunst want de 10 jaars cijfers bij niets doen zijn ook prachtig. Niet meegerekend worden de neveneffecten van jarenlange hormonale therapie nl bloedarmoede, spier- en algemene zwakte en botontkalking. De invalshoek is te vaak niet de bespreking van het in de regel trage verloop en  de daarbij passende terughoudendheid maar weer een activistische opstelling met ingrijpende behandelingen.

Laat je niet 2 x pakken. Wacht tot je symptomen krijgt (wat meestal niet gebeurt) en ga in dat geval naar een oncoloog. Of als je dat te passief vindt laat dan via de huisarts eens in de 3-6 maanden een PSA prikken en vraag bij een verdubbelingstijd van minder dan een jaar een verwijzing naar een oncoloog.