12 april 2011

Respectabele Onderzoekers?

Hierbij een ingezonden brief en mijn reactie daarop naar aanleiding van "Ook zo blij met PSA?" dat ik afgelopen september in Huisarts en Wetenschap publiceerde. Ga voor dit artikel naar de rechterkolom onder publicaties. Daar staat een openlijk toegankelijke printversie van dit artikel. Het artikel zelf kan ik hier niet neerzetten vanwege copyright redenen. Wil je een fatsoenlijke PDF inclusief referenties stuur dan een mail. Hier mijn antwoord op Bangma's "PSA-screening deugt."

Ingezonden
PSA-screening

Huisarts en Wetenschap, jaargang 2011, nummer 4:226-227


Reactie
Collega Scholten bekritiseert de auteurs van de grote Europese onderzoeken naar het effect van screening op prostaatkankersterfte.1  Hij beticht hen van volksverlakkerij door alleen maar in te zoomen op de relatieve risicoreductie. Daarbij komt hij met zeer negatieve aantijgingen aan het adres van de onderzoekers die ik eigenlijk voor dit tijdschrift ongepast vind. Collega Bangma wordt op zijn beurt verlokt tot de uitspraak dat Scholten de plank volledig misslaat, mogelijk door de aanval op de man (en dus niet op de bal).2  De inhoudelijke argumenten van Scholten snijden echter wel hout. Hoewel in de ERSPC het effect van screening op de prostaatkankerspecifieke sterfte als positief uit de bus komt, blijkt uit een recente meta-analyse dat dit resultaat nog niet kan worden veralgemeniseerd.3 Bangma benoemt dat door het aanbieden van active surveillance  de diagnose prostaatkanker geen extra stress bij mannen geeft. Hoe sterk dat bewijs is weet ik niet. Ik denk dat hierbij vooral wordt getoond dat er in deze screening geen negatieve feedback van patiënten komt.4,5  Veel mannen compenseren de last van de controles met de gedachte dat ze er gelukkig toch op tijd bij waren. Dat de tumor anders nooit aan het licht zou zijn gekomen bedenken ze daarbij niet. De zeer genuanceerde ERSPC-publicatie, die op de dag van het bewuste NOS-journaal al in de mailbox van alle huisartsen belandde,6  biedt mij wel een zeer praktische handreiking. Aan patiënten kan klip en klaar worden uitgelegd dat wanneer alle Nederlandse mannen zouden deelnemen aan een screeningsprogramma minder mannen overlijden aan prostaatkanker. Dat daarvoor een groot aantal mannen moet worden belast met aanvullend onderzoek en de diagnose prostaatkanker die klinisch niet relevant hoeft te zijn, is goed over te brengen. Wie de gelukkige overlever is tussen de 48 behandelde lotgenoten, zal men vooraf nooit te weten komen. Na die uitleg zien veel mannen af van een PSA-test. De resultaten van de ERSPC frustreren mij dus niet, maar ondersteunen mijn dagelijkse praktijkvoering. Daarbij beperk ik me graag tot de inhoud en houd ik me niet bezig met de beeldvorming van respectabele onderzoekers. Dat wens ik Scholten ook toe.
Marco Blanker

1. Scholten H. Ook zo blij met PSA? Huisarts Wet 2010;53:501-2.
2. Bangma CH. PSA-screening deugt. Huisarts Wet 2010;53:503.
3. Djulbegovic M, Beyth RJ, Neuberger MM, Stoffs TL, Vieweg J, Djulbegovic B, et al. Screening for prostate cancer: systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ 2010;341:c4543.
4. Ransohoff DF, McNaughton Collins M, Fowler FJ. Why is prostate cancer screening so common when the evidence is so uncertain? A system without negative feedback. Am J Med 2002;113:663-7.
5. Blanker M. Zonder bewijs screenen op prostaatkanker. Huisarts Wet 2003;46:184.
6. Schröder FH, Hugosson J, Roobol MJ, Tammela TL, Ciatto S, Nelen V, et al. Screening and prostate-cancer mortality in a randomized european study. N Engl J Med 2009;360:1320-8.

Antwoord
Collega Blanker vindt dat mijn argumenten hout snijden maar ergert zich aan de manier waarop ik ‘respectabele onderzoekers’ bejegen. Het verheugt me dat veel patiënten na de ongetwijfeld degelijke uitleg van Blanker afzien van een PSA. Ik vermoed dat het aantal nog groter zou zijn geweest als collega Bangma was afgekomen met z’n onderzoek naar de levenskwaliteit en Blanker daarover ook had kunnen voorlichten. Zo netjes als het bij Blanker klaarblijkelijk toegaat, gaat het niet overal. Via een groot aantal opdringerige urologiesites kan men via de achterdeur ook aan een PSA komen. Een van deze sites wordt beheerd door onze respectabele onderzoekers.1 Op deze site richt men zich nu op de ERSPC-controlegroep. Na deze groep eerst te hebben ingepeperd dat door screening de sterfte aan prostaatkanker vermindert, wordt hen nu in overweging gegeven zich alsnog te laten screenen. Veel wollig en empathisch taalgebruik, maar niet het feit dat 48 mannen moeten worden behandeld om na 9 jaar 1 sterfgeval te voorkomen. Het achterwege laten hiervan is de onderzoekers ernstig aan te rekenen. Ik spreek dan ook liever van marketeers die als voornaamste doel hebben de topzware afdeling Urologie van het Erasmus MC in leven te houden over de rug van hardwerkende Rotterdammers die niets mankeren. Henk Scholten

1. http://www.erasmusmc.nl/47659/112432/Screening_prostaatkanker

11 opmerkingen:

Blueboy zei

Heel netjes en killing beantwoord Henk! Ben benieuwd wat dit gaat uitlokken!

Magda zei

Keurig gedaan Hendrik, we kunnen trots op je zijn.....

Anoniem zei

Vind helemaal niet dat Scholten op de man speelt! De naam Bangma wordt niet 1x genoemd. Overigens die reactie van Bangma, die zich blijkbaar persoonlijk voelt aangesproken, is wel van een deerniswekkende onbeduidendheid.
Terecht gaat Scholten niet in op het verwijt van Blanker maar doet hij er nog een schepje bovenop. Nu is het afwachten of dit allemaal wat uit gaat halen.

SG, A'dam

Claudia zei

hi, hallo,

Van de Erasmus site:

Op het gebied van screening voor kanker doen vele vrouwen dat ook al jaren. ‘Zal ik voor een uitstrijkje gaan of niet?’. Als u overweegt of u zich laat screenen op prostaatkanker, zult u ook afwegen of de baten opwegen tegen de lasten. Aan de ene kant is nu gebleken dat bij bevolkingsonderzoek de sterfte door prostaatkanker teruggedrongen kan worden. Aan de andere kant zullen bij zo’n procedure veel mannen een diagnose van kanker krijgen, waarbij de behandeling van deze kanker geen winst zal opleveren (en wellicht zelfs een verlies door de intensiteit van de behandeling).

Hier had dus moeten staan: "voor 47 van de 48 mannen is de behandeling zinloos, wel wordt de helft van hen impotent en circa 10% incontinent" en niets *wellicht zelfs... intensiteit etc*

Zo, ik heb m'n zegje gedaan, weg met die hypocrieten!!!

Claudia zei

Hi,

Stukje hieronder stond net voor het stukje dat ik zojuist citeerde:

Elke dag neemt iemand beslissingen waarbij bewust een risico afgewogen wordt. ‘Zal ik oversteken voor die auto of erna?’. Ook voor de gezondheid doet men dat. ‘Zal ik nu wel of niet een sigaret opsteken?’ Elke keer gaat dat gepaard met het afwegen van risico’s. Misschien de ene keer wat bewuster dan de andere keer.

Heb je ooit iets infantielers gelezen? Ondertekend Professor Bangma

Anoniem zei

Doctors 'often defy' their own treatment advice

Doctors 'often defy' their own treatment advice
Many doctors recommend treatments to their patients that they would not use themselves, a US study suggests.
M.v.g. Hans
P.S. haal je hem niet weg Henk

Anoniem zei

http://www.bbc.co.uk/news/health-13036508
Sorry hier de link
M.v.g. Hans

Hendrik Scholten zei

Is er iemand in de zaal die meedeed aan het ERSPC en inlootte in de controlegroep? Mail of reageer svp

Anoniem zei

Wat Claudia zegt! Bangma zwijgt over het voornaamste resultaat van z'n onderzoek aan z'n patienten!

En dan in het missiestatement grote woorden over maatschappelijke verantwoordelijkheid. Al vaak hier gelinkt maar hier nog een keer: http://www.erasmusmc.nl/urologie/overdeafdeling/missionstatement/

Maar gaat er wat gebeuren? Gaan onderzoeksgelden bevroren worden?
Of gaat alles gewoon maar door?

antiuro

Newbie zei

Oei!! Het zit alemaal heel anders dan ik had gedacht!

Hendrik Scholten zei

Enkelen vragen zich af wat dit gaat uitlokken en of alles bij hetzelfde blijft. Ik vrees voorlopig wel, althans wat betreft officiele maatregelen. Wel had ik een leuke opsteker. Een bekende van mij uit Laren vertelde z'n huisarts dat hij een vriendje had die ernstige bedenkingen had tegen PSA screening. Na een paar toetsaanslagen zei de huisarts: Dit vriendje? En jawel daar kwam Ook Zo Blij? op het scherm en hij vertelde erbij dat huisartsen in Laren/Blaricum bij symptoomloze mannen geen PSA laten doen. Ik heb de indruk dat dit bij meer regionale huisartsen verenigingen zo is als ik afga op wat andere huisartsen/vrienden mij vertellen. Maar goed dit zijn mijn vriendjes. De grootste kans op een ongevraagd PSA heb je als je in een ziekenhuis komt, ook voor heel andere klachten. En bij keuringen als je maar even zegt dat je wat moeilijker plast, hup meteen de naald erin.

De site van Huisarts en Wetenschap functioneert voor geen meter. Je moet echt heel erg je best doen om bij de elektronische versie van "ingezonden" te komen. Niemand heeft tot nu toe gereageerd.

Ondertussen gaat Bangma z'n gang. Niet alleen op z'n site. Omdat hij van de GGD ook in het bezit is van de adresgegevens van alle Rotterdammer die tussen 1995 en 2005 de leeftijd hadden van 50 tot 75, ook per mail. Wat er in die mails staat weet ik niet, dat zou een journalist uitzoeken, maar deze schiet niet erg op. Vandaar dat ik een oproep heb geplaatst aan Rotterdammers. Overigens is het een schandaal op zich dat de GGD Rotterdam, die in het belang van de Volksgezondheid toegang heeft tot NAW gegevens, deze gegevens doorspeelt aan het Erasmus MC.

Hoe dan ook, de "ontmanteling van Urologie Erasmus MC" gaat iets trager dan ik had gedacht...... maar er kan zomaar ineens een kettingreactie op gang komen...