(vervolg van Schijnvertoning)

Dr Excel


De man vindt het maar een raar idee dat hij kanker heeft en er niets aan wordt gedaan. Maar goed ik ben onder Active Surveillance en ze zullen heus wel weten wat ze doen, alhoewel de uro achter z'n schermpje een afwezige indruk op hem had gemaakt. Zo dacht hij er tot voor kort over. Hij had rekening gehouden met een operatie vooral doordat z'n vrouw het daar de hele tijd over had en die had veel op internet gezeten waardoor ze wel het een en ander wist.

De eerste PSA na 3 maanden was 5,8 ng/ml. Bij de diagnose was het 5,4. Dat voelde niet lekker. Ze hadden de PSA-waarde thuis gestuurd gekregen zonder commentaar, met alleen een tijdstip voor de al geplande afspraak met de uroloog over 3 maanden bij de volgende PSA. Dat kwam er dan nog bovenop. De man kreeg er een unheimisch gevoel van: computers, getallen, waarschijnlijkheden en nu dit formele berichtje zonder tekst en uitleg. De vrouw liet het er niet bij zitten. Ze belde de afdeling urologie. Ze vertelde de assistente over het gestegen PSA en het briefje zonder commentaar en wilde de uroloog spreken. "Maar dat is helemaal niet nodig", antwoordde de assistente, "de uroloog heeft de uitslag gezien en als daar aanleiding voor was geweest dan hadden we op het briefje wel een eerdere datum voor de afspraak geprikt, u hoeft zich echt geen zorgen te maken."Maar het PSA is weer gestegen!". "Mevrouw, ik zeg u toch, u moet zich geen zorgen maken."

3 Maanden later weer bij de uro. Het PSA was weer gestegen, nu naar 6,2. Uroloog, ogen gericht op het scherm: "Tja, dat is aan het stijgen en het vervelende is dat ik na 3 PSA's geen gevalideerd nomogram heb om een betrouwbare PSA verdubbelingstijd te kunnen schatten, daarvoor heb ik meer PSA's nodig anders werkt ons wiskundig model niet goed." Z'n monoloog vervolgend: "Je zou zeggen dat de verdubbelingstijd meer is dan 3 jaar, wat verder wachten zou betekenen. Toets ik operatie in dan krijg ik *non validated* in m'n scherm, kijk maar". De man en de vrouw kijken mee en zien een scherm dat veel lijkt op een NCBC business graphic. Het regeltje *non validated RP indication* knippert in het rood. "Dat is nou jammer, he", zegt de uro om de spanning te breken, "maar dat komt omdat de stijgingen ook het gevolg kunnen zijn natuurlijke variaties, een beetje prostatitis, teveel fietsen, you name it, pas als we 7 PSA's of meer hebben dan kunnen we een slechte trend met grote waarschijn-
lijkheid voorspellen en dus valideren en dus opereren." En hij gaat verder: "U kunt wel een radicale prostatectomie krijgen, maar dan is dat uw keuze en ik kan die keuze begrijpen alleen kan ik hem nu niet adviseren, u heeft het zelf op het scherm kunnen zien." Dr Excel vervolgt: "Maar er is een derde weg en dat is opnieuw een biopsie om nog een keer goed te kijken wat er aan de hand is in uw prostaat en die weg zou ik eigenlijk willen gaan. Maar u beslist, even goede vrienden als u een andere keuze maakt, autonomie van de patient vinden wij belangrijk."

Dit type dokterslatijn is heel gewoon in de setting van "Active surveillance". Het gaat nergens over, noch de patient noch de uroloog weten waar ze het over hebben. Nou ja, over het PSA natuurlijk, het onbegrepen nummertje. Met hun spreadsheets en schimmige praatjes daar omheen wekken de urologen de indruk *in charge* te zijn. Aan hun groepsstatistiek heeft de patient echter geen moer. Ook niet aan de patientvriendelijke schertsvertoning waarin het slachtoffer zogenaamd mag kiezen.

PSA Prostaatkankertjes raadt de gezonde nederlandse man aan af te zien van PSA'S om uit de fuik te blijven. We gaan daarbij iets verder dan het advies van de NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap) dat in haar patientenbrief de diplomatieke kwalificatie *twijfelachtig* geeft aan vroege opsporing.

Ondertussen blijven we weer hangen in "Active Surveillance". PSA Prostaatkankertjes had graag nog een Bangmaatje gedaan als tussendoortje, maar we gaan eerst verder met meneer en mevrouw. Ze mogen van Dr Excel 2 weken nadenken over hoe ze verder willen: doorgaan met wachten, RP, of een nieuwe biopsie.