Gemeenplaatsen


Het cliche is dat je niet aan prostaatkanker sterft maar met prostaatkanker. Klopt dat?

We pakken de draad van vorige week weer op en gaan wat gedetailleerder in op de Orebro studie. De cijfertjes die nu komen kun je lang niet allemaal in de links vinden want daarvoor heb je de volledige studies nodig. Naast Orebro 1 en 2 is er nog een nieuwe link Orebro 3 met 20 jaars cijfers. De percentages progressie wijken af van de abstracts. In de abstracts heeft men het percentage genomen van de op dat moment nog in leven zijnde patienten. Het percentage dat ik neem is van alle 223 patienten, dood of levend.

Na 10 jaar was bij 76 van de 223 patienten (34%) progressie opgetreden. Bij 26 van de 76 patienten waren er ook metastasen (12% van de hele popula-tie). Van degenen met metastasen overleden er 19 (9% van de hele populatie) aan prostaatkanker. 105 (47%) overleden tengevolge van iets anders.

Na 15 jaar was bij 102 (46%) patienten progressie opgetreden, bij 29 van deze 102 patienten waren er ook metastasen (13%), van hen overleden er 25 (11%) aan prostaatkanker. In deze 15 jaars periode overleden 149 patienten aan iets anders (67%)

Na 20 jaar was bij 119 (53%) patienten progressie opgetreden, bij 39 van deze 119 patienten waren er ook metastasen (17%), van hen overleden er 35 (16%) aan prostaatkanker. In de deze 20 jaars periode overleden 168 (75%) aan iets anders. Aan het eind waren er nog 20 patienten in leven.

De gemiddelde leeftijd van de patienten aan het begin van de studie was 72 jaar. In de eerste 2 jaar werd om de 6 maanden een rectaal toucher en een botscan gedaan. Daarna jaarlijks tot 10 jaar na diagnose en daarna iedere 2 jaar. Lokale progressie werd gedefinieerd als tumordoorgroei in het kapsel voelbaar bij rectaal toucher. Metastase werd gedefineerd als een positieve botscan. Progressie betekende niet altijd direct behandelen. Patienten werden pas behandeld als ook symptomen optraden. De behandeling bestond uit orchidectomie (verwijdering van de teelballen) of oestrogenen, de gebruikelijke vorm van hormonale therapie in Zweden tijdens de looptijd van de studie. Chemotherapie werd niet gegeven. Het is speculeren of de overleving nog beter zou zijn geweest met moderne hormonale therapie en chemo.

Bovenstaande geeft het natuurlijk verloop van lokaal prostaatkanker weer. Alleen als symptomen optraden werd ingegrepen in het natuurlijk verloop. De meerderheid hoefde nooit behandeld te worden en als dan toch behandeld moest worden, pas na vele jaren. Dit in tegenstelling tot Radicale Prostatectomie (RP) waarin iedereen direct be(mis)handeld wordt voor een onzeker lange termijn voordeel. Toevallig zijn over progressie na RP kortgeleden ook 20 jaars cijfers gepubliceerd, zie link failure 3. PSA progressie na 10, 15 en 20 jaar respectievelijk 29%, 39% en 41%, waardoor op de toch al geteisterde pantienten in bijna alle gevallen weer een nieuwe ronde behandelingen uitgevoerd wordt.

De relaxte benadering in Orebro is bekend geworden als Watchful Waiting (WW) en is in Scandinavie en ook in Australie altijd populair geweest. Tot niet zolang geleden stelden urologen in Nederland zich bijzonder negatief op ten opzichte van WW. Huisartsen die WW in de praktijk probeerden te brengen werden over de rug van de patient tegengewerkt. Sinds een aantal jaren is hierin een kentering opgetreden, noodgedwongen door het steeds algemener bekend worden van de omvang van het letsel toegebracht door RP's en het hoge percentage PSA progressie na deze operaties. Om marktaandeel vast te houden en om door te kunnen blijven feesten in gelegenheden als het Kurhaus (zie column Moet Kunnen? van 7 april) hebben ze WW nu als het ware geannexeerd, opgetuigd met PSA's en biopsieen en er een nieuw naam voor bedacht: "Active Surveillance". Een politiestaat- achtige term die niets minder betekent dan nog verder opgevoerde PSA-terreur met uiteindelijk natuurlijk voor velen alsnog Radicale Prostatectomie.

PSA Prostaatkankertjes was van plan Active Surveillance in deze column als uitsmijter te gebruiken voor een gepaste afronding, maar daar is dit een te groot onderwerp voor. Daarom volgende week een hele column over Active Surveillance.

In plaats daarvan nog een paar cliches. De uitzondering bevestigt de regel. Ook waar. Er zijn nu eenmaal tumoren die zo snel en agressief om zich heen grijpen dat er nauwelijks kruid tegen is gewassen. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter. Niet waar en ook niet uitvoerbaar. Deze tumoren groeien zo snel dat iedere man iedere maand een PSA zou moeten hebben. Als zo'n tumor zich manifesteert ga dan direct naar de oncoloog, mijd de uroloog.