Out of the Box 4
Vraag om te beginnen tenminste 3 PSA's


Stel er is een PSA van 4,9 ng/ml bij je gemeten. Heb je dan een PSA van 4,9? Internetvriend en geestverwant Terry Herbert liet bij wijze van experiment in 2000 z'n PSA op 28 achtereen- volgende dagen bepalen, iedere dag op hetzelfde tijdstip door hetzelfde lab. Zie hier het resultaat van dit unieke experiment.

RESULTATEN VAN EEN 28 DAAGS PSA EXPERIMENT

01/28 4.90
02/28 5.00 +2%
03/28 4.90 -2%
04/48 5.00 +2%
05/28 4.90 -2%
06/28 5.00 +2%
07/28 5.00 0%
08/28 4.90 -2%
09/28 4.70 -4%
10/48 5.20 +11%
11/28 5.00 -4%
12/28 4.70 -6%
13/28 5.00 +6%
14/28 4.80 -4%
15/28 4.50 -16%
16/28 5.30 +18%
17/28 5.00 -6%
18/28 6.00 +20%
19/28 6.00 0%
20/28 5.60 -7%
21/28 5.00 -11%
22/28 4.60 -8%
23/28 4.60 0%
24/28 5.20 +13%
25/28 5.50 +6%
26/28 5.30 -4%
27/28 5.40 +2%
28/28 5.20 -4%

In het geval van Terry kon een PSA van 4,9 ng/ml dus evengoed een PSA van 4,5 of 6,0 zijn. PSA variaties zijn ook bij groepen patienten onderzocht. Roehrborn deed 2 PSA metingen kort na elkaar bij 295 patienten van wie het eerste PSA lager was dan 10 ng/ml. Bij 70% lag het verschil tussen de eerste en de tweede PSA binnen +/- 1 ng/ml, bij 30% boven de +/- 1ng/ml. Van deze laatsten bij 53 van de 295 (18%) een verschil tussen de +/-1 en +/- 2ng/ml, bij 20 van de 295 (7%) een verschil tussen de +/- 2 en +/- 3ng/ml en bij 16 van de 295 (5%) een verschil van meer dan +/- 3ng/ml. Een andere studie vond een variatie van 30% bij mannen met een PSA tussen de 4 en 10 ng/ml.

Bent u daar nog?

Zowel bij Terry als in de 2 studies waren er geen andere PSA verhogende activiteiten of omstandig- heden (zie verderop). Bovengenoemde schomme- lingen zullen voor een deel het gevolg zijn van onvermijdbare foutmarges bij immunochemische assays zoals PSA bepalingen (batches van reagentia die niet 100% gelijk zijn, calibratie onnauwkeurig- heden). Voor zo min mogelijk ruis is het een goede regel PSA bepalingen altijd door hetzelfde lab te laten verrichten. Maar ook bij strikt gelijke laboratorium omstandigheden (zoals hoogst waarschijnlijk bij Terry het geval) blijven er grote schommelingen die zeer onbevredigend biologische of fysiologische variaties genoemd worden.

On top of this stijgt het PSA na ejaculatie en rectaal toucher (betasten van de prostaat) bij ongeveer de helft van de mannen met ongeveer 25-50%. Aangezien de PSA halfwaardetijd in het bloed ongeveer 3 dagen is zou men idealiter meer dan 5 dagen moeten wachten met een PSA om dit effect teniet te doen. Ter geruststelling: fietsen heeft geen invloed op het PSA.

Wat doet Herr Doctor Fritz van het ERSPC met deze informatie? Niets. Bij een PSA van 3,1 ng/ml produceren z'n ERSPC computers automatisch een uitnodiging voor een biopsie. En professor Prostaat Pensioenplan? In z'n hele kankerboekje geen woord over PSA variaties. Je vraagt je af waarom. De enige reden die PSA Prostaatkankertjes kan bedenken is dat de heren vinden dat PSA evaluatie dan zo gecompliceerd en tijdrovend wordt dat ze er beter mee kunnen ophouden en dat is het laatste wat ze willen.

PSA Prostaatkankertjes stelt zich op het standpunt dat als je eenmaal een PSA waarde hebt dit dan ook grondig te evalueren. Zo grondig als in Terry's experiment is waarschijnlijk niet haalbaar, maar op tenminste 3 PSA's over een periode van 3 weken moet te doen zijn. Dan heeft men een redelijk goede indruk over de ware hoogte van het PSA.

Volgende keer gaan we het hebben over PSA bewegingen over periodes van jaren. Verder hebben enkele lezers gevraagd wanneer PSA Dichtheid en Vrij PSA/Totaal PSA aan de orde komen. Dit wordt waarschijnlijk aflevering 6.