Crappy, crappier, ....

Vandaag  is PSA weer eens het onderwerp.

Wat is PSA?
PSA is een eiwit dat in de prostaat gemaakt wordt en als belangrijkste functie heeft het ejaculaat vloeibaar te houden zodra het de penis heeft verlaten. Zonder PSA zou het ejaculaat stollen en de spermatozoen niet kunnen zwemmen.  Bij een man met een kerngezonde prostaat wordt alle PSA via het ejaculaat afgevoerd en is er geen of alleen een spoor PSA in de bloed aantoonbaar. Hoe komt PSA in het bloed? Uitgebreide bespreking in dit bericht en in dit bericht.

Is een PSA uitslag betrouwbaar?
Nee. Hier beschreef ik het unieke experiment van Terry Herbert die een maand lang iedere dag een PSA liet meten. Z'n laagste waarde was 4,5 ng/ml en z'n hoogste 6,0 ng/ml. Bij een dergelijk verschil in een maand tijd zal bijna iedere uroloog een biopsie willen doen. Maar deze stijging kan dus even goed een fysiologische variatie zijn en daarom zonder betekenis. In hetzelfde bericht 2 referenties die bevestigen dat het geval van Terry niet uniek is. Als bonus 3 nieuwe referenties, hier, hier en hier die ook zeggen dat wat voor Terry geldt ook op jou van toepassing is. Vandaar dat ik zeg, dring aan op een gedubbelcheckte maar liefst gedriedubbelcheckte PSA en middel de waarden. Dit is een mooi eerste verzoek aan een uroloog. Als hij hierop niet adequaat reageert, zoek dan een andere uroloog of beter nog blijf helemaal bij urologen weg. Vergeet PSA of ga verder met je huisarts en laat je bij snelle verdubbelingstijden (van minimaal gedubbelcheckte PSA's) verwijzen naar een oncoloog. Overleg met hem of haar of een behandeling met (Intermitterende) Hormonale Therapie - (I)HT- aan de orde is. Meer over (I)HT hier en hier.

Stellen afkapwaarden iets voor?
Bovenop de crappy performance van een eenmalige meting komt dan de nog crappier afkapwaarde. Onder de afkapwaarde is een PSA normaal daarboven is het PSA zg "positief". Positief betekent een indicatie voor biopsie. De hoogte van de afkapwaarde is   willekeurig en stoelt niet op medische maar op bedrijfseconomische motieven. Bij het ERSPC is de afkapwaarde 3 ng/ml. 16% van de PSA bepalingen was bij deze afkapwaarde "positief". Bij biopsie bleek 1 op de 4 mannen met een positief PSA een kankertje te hebben. In het bedrijfsmodel kosten 3 negatieve biopsieen geld zonder dat het iets oplevert. Neemt men een afkapwaarde van 10 ng/ml dan is circa 1 op de 2 biopsieen positief. De kosten zijn dan een stuk lager, maar de opbrengst ook. Binnen het ERSPC is er "consensus" dat 3 ng/ml het optimum is tussen kosten en baten. Dit betekent dat men zich er van tevoren bij heeft neergelegd dat ruim meer dan de helft van potentieel detecteerbare kankertjes gemist wordt. Dit kan afgeleid worden uit een Amerikaanse studie die ik hier besproken heb. In deze studie, waarin iedereen ongeacht PSA gebiopteerd werd, had 80% van de mannen een PSA lager dan 3 ng/ml. 63% van alle tumoren werden gevonden bij deze groep mannen. Niettemin heeft het ERSPC de mond vol van een Bevolkingsonderzoek. Nog meer? Alsjeblieft

Er is een afkapwaarde die ik persoonlijk interessant vind, nl 20 ng/ml. Onder deze waarde komen met een botscan aantoonbare metastasen bijna nooit voor. Hier Vanaf 20 ng/ml loopt het percentage mannen met metastasen snel op, bij 100 ng/ml heeft bijna iedereen metastases. Beginnen bij 20ng/ml zou betekenen vroege opsporing van uitgezaaide prostaatkanker met botscans. Dat is een heel ander verhaal dan het opsporen van prostaatkankertjes met biopsieen.

Crappy, crappier,...., volgende keer  een warming up met  blinde biopsieen.